Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde Sivas

Evliya Çelebi ünlü yapıtı Seyahatname’sinde Sivas’a Kahramanmaraş ve Elbistan üzerinden geliyor. Sivas il merkezine önce Gürün, Darende ve Ulaş’tan sonra Kızılırmak üzerindeki on sekiz gözlü Zagzag Köprüsü’nden (Eğriköprü) geçerek geliyor.

Evliya Çelebi Seyahatname’de Sivas’ın geçmişi hakkında şu bilgileri veriyor: “Hazreti Zekeriya zamanındaki Maraş, Kayseri Cimcime, Maraş’ı kurmuştur. Bunun diğer kardeşi de Sivas’ı kurmuştur. Bazı tarihler bunu Şah Kiyomers’in kurduğunu yazarlar. Bazıları ise Dahhak Mari’nin olduğunu söylerler. Kiyomers Sivas’a medfundur. Bunun zamanında Sivas’ta ekilmedik toprak kalmamış! Ta Kızılırmak kenarına kadar şenlendirmiş. Sonra nice hükümdarların eline geçip, sonunda Bağdad halifesi Harun Reşid zamanında Seyid cafer Gazi yardımı ile İslamların eline geçmiştir. Sonra Danişmendoğullarından Nikhisar fatihi Sultan Melik Gazi, Selçukluların yardımı ile tekrar almıştır. Onlardan sonra da Osmanlılar, Yıldırım Bayezid zamanında, Türkmeler elinden almış ise de, Timur’un ilerlemesinde ilk defa önüne Sivas gelmiştir. Halkı ve binlerce çocuk boyunlarına Kur’an takarak Timur’u karşılamaya çıkmışlarsa da, demir yürekli nursuz adam bunları ayaklar altında perişan etmiştir…” (s. 155)

Sivas’ın iki kalesinin bulunduğunu, bunların birbirine bir ok atımlık uzaklıkta olduğunu belirten Evliya Çelebi kentte kırk mahallenin bulunduğunu yazıyor. Kırk mahalleden bir Ermeni (Kayseri Kapısı mahallesi) bir de Rum mahallesinin olduğunu yazıyor. Yapıtta belirtilen kırk mahalleden ünlü olanlardan birkaçı şunlardır: Kaleardı, Hacı Zahid, Ağadeğirmeni, Ulucamii, Pulurtepe, Baldırpazarı, Meydan, Oğlançavuş, Örtülüpınar, Köhnecivan…
Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Sivas’ın hanlarından (Kapan hanı, Hasanpaşa hanı Nalbantlar hanı, Taşhan, İbrahimefendi hanı), hamamlarından (Taşhan hamamı, Meydan hamamı, Hasanpaşa hamamı, Medrese, Paşakale hamamı), çeşmelerinden ( Evliya Çelibi kırk beş çeşmeden söz ediyor. Sivas il merkezindeki kırkbeş çeşmeden birkaçı şunlardır:Kale çeşmesi, Kuyumcular Bedestanı çeşmesi, Medrese çeşmesi…), tekke ve dervişlerden (Seyahatname Sivas’ta on bir tekke olduğunu yazıyor. Bunlardan birkaçı şunlardır: Arapcızade Efendi Tekksei, Sivasi Efendi Tekkesi, Abdülvehap Gazi Tekkesi…), medreselerden (E. Çelebi görkemli Kızıl Medrese’den övgüyle söz ediyor.), camilerinden (Ulu Camii, Musaefendi Camii, Koca Hasanpaşa Camii, Kilise Camii, Yukarıkale camii, Aşağıkale Camii…) söz ediyor.

Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde Sivas adlı yazımızı sınırlı tuttuk. Yorum yapmadık, başka kaynaklarla karşılaştırma yoluna gitmedik. Elbette anlatılanlar buradakilerden ibaret değil.

EdebiA.com da ilk yayınlanma tarihi: 29 Tem 2013, 03:05

Evliya Çelebi, Seyahatname, . Basım: Üçdal Yayıncılık, cilt 3-4 İstanbul, 1980

Mustafa ASLAN

1965’te Kilis’in Balıklı Köyü’nde doğdu. İlk yapıtı ‘Sözcüklerin Dili Tutulunca’ 1986’da yayımlandı. Bunu çocuklar için yazdığı kitaplar izledi. 12 Ocak 2019 yılında aramızdan ayrılan eğitimci ve yazar Mustafa Aslan, sombahar.com’a yazılarıyla destek olmuştur.
Saygıyla…

Yayımlanmış Kitapları

Kına Çiçeği
Maviş Ve Sanal Bebek
Uzaylılar Kırmızı Bisikleti Kaçırdı.
Nasrettin Hoca’nın Uzay Serüveni
Mavili Kedi Gazeteci
Evliya Çelebi İstanbul’da
Maviş Bilgisayar Korsanlarına Karşı
İstanbul Çocuk
Pir Sultanca
Zaman Hırsızı Maviş
Bilmece Tekerlemece
Mavişi İle Şaşkın Robot
Yunus Emre
Pinokyo İstanbul’da
Sihirbazın Şapkasından Çıkan Sayılar
Oyuncaklar Eğleniyor
Oyuncakların Dünyası
Robot Köpek Bibo
Portakal Dede
Tombalak Patates
Nar Ailesi
Kırmızı Karpuz’un Bilgisayarı
Kalınkabuk Ceviz
Fasulyecik’in İnternet Arkadaşları
Canım Kardeşim
İlk Öğretmenim
Saatin Öyküsü
Maviş Çiçek Bakıcısı
Robotun Oyuncağı
Uyuşuk Sayı
Renkli Kardeşler
Yaramaz Sesliler
Yarışma

‘Aşk Sesini Arıyor’, gençler için yazdığı ilk romanıdır.
1982 Ses Dergisi,1986 TRT İstanbul Radyosu öykü ödüllerini almıştır.