Cumhuriyet, sözcüğü Arapça “cumhur” kelimesinden türetilerek dilimize geçmiştir. Cemiyet, toplum, kamu anlamına gelir. Cumhuriyet bir yönetim biçimi olarak devleti yöneten cumhurbaşkanı ya da başkanın halk tarafından seçildiği yönetimi ifade eder. Osmanlıda Cumhuriyet fikri ilk defa 1870’li yıllarda Genç Osmanlılar ve Midhat Paşa tarafından gündeme getirilmiş ancak açıkça savunulmamıştır. Dünyada 19. yüzyılın sonlarına doğru monarşi tek kişi (kral, hükümdar) ile yönetilen ülkelerde halkın idareyi belirlediği yönetim şekli olan Cumhuriyete geçişler hızlanmıştır.
Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde halk, yerel ve ulusal ölçekte yönetimde seçimler yoluyla söz sahibi olur. Köylerde muhtar, ilçelerde ve illerde belediye başkanlarını seçerken ülkeyi yönetecek olan kişiler de seçemektedir. Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda itibaren halkın millet idaresine katılımı gelişerek devam etmiştir. Bu sistemde seçilenler ömür boyu değil her 4 yılda bir yapılan seçimler sonucunda değişebilir. Böylece halk, seçtiği kişileri değiştirme veya devam ettirme yetkisine sahip olur.
Ülkemiz, 1.Dünya Savaşı sonrasında imzalanan bir takım anlaşmalar bahane edilerek düşman güçler tarafından işgal edildi. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde başlatılan Kurtuluş Savaşı sonrasında ülkemiz işgallerden birer birer kurtuldu. 23 Nisan 1920’de kurulan TBMM ile birlikte egemnliğin ksyıtsız şartsız millette olduğu duyuruldu. Millet iradesinin etkin olduğu yönetim Cumhuriyetti. Atatürk bu düşüncesini arkadaşlarına anlattı. 28 Wkim 1923 tarihinde akşam yemeğinde buluştuğu arkadaşlarına; “Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz” dedi. Yeni kurulacak devletin yönetim şeklinin cumhuriyet olmasına karar verildi. Yemekten sonra Atatürk ve arkadaşları tarafından bir anayasa tasarısı hazırlandı. İlk maddesi ise “Türkiye devletinin yönetim şekli cumhuriyettir” şeklindeydi.
Atatürk’ün hazırladığı kanun tasarısı 29 Ekim 1923 tarihinde mecliste okundu. Meclisteki milletvekillerinin coşkulu “Yaşasın Cumhuriyet” sesleri arasında yasa teklifi kabul edildi. Mustafa Kemal Atatürk, mecliste oy kullanan 158 üyenin tamamının oyuyla ilk cumhurbaşkanımız olarak seçildi.
Cumhuriyetin ilan edilmesini izleyen yıllarda ülkemizde büyük bir atılım başladı. Yeni sanayi tesisleri, okullar, hastaneler, yollar, köprüler yapılrken yeni devletin temeli olan kurum ve kuruluşlar açıldı. Okur yazarlık oranı çok düşük olan ülkemizde büyük bir kampanya başlatıldı. Uzun süren savaşlarda harap eidlen şehirler yeniden inşaa edildi.
Teşekkür ederim. EBA ödevimde çok faydalı oldu.