Bandırma Yolcuları –Mustafa Kemal ile “Kurtuluş” Destanını Başlatanların Öyküsü- Önay Yılmaz’ın önemli bir yolculuğu anlatan kitabı. Bu yolculuğu ötekilerden ayıran birçok yönü var. En önemli ayrılan yönü bir ulusun kurtuluşunun başlangıcı olan bir yolculuktur. Yolcuları daha sonra ülke yönetiminde önemli görevler alacak kişilerdir, bunlardan birkaçı dışında.
BANDIRMA VAPURUNDA KİMLER VARDI?
Bandırma vapurunda Mustafa Kemal’le birlikte şu kişiler vardı: Kurmay Albay Manastırlı Kazım Bey, Kurmay Albay Refet Bey, Dr. Albay İbrahim Tali Bey, Kurmay Yarbay Mehmet Arif Bey, Kurmay Binbaşı Hüsrev Bey, Topçu Binbaşı Kemal Bey, Dr. Binbaşı Refik Bey, Yüzbaşı Cevat Abbas, Yüzbaşı Mümtaz, Yüzbaşı İsmail Hakkı, Yüzbaşı Ali Şevket, Yüzbaşı Mustafa Vasfi, Üsteğmen Hayati, Üsteğmen Arif, Üsteğmen Abdullah, Üsteğmen Muzaffer, Birinci Sınıf katip Faik, Dörüncü Sınıf Katip Memduh.
YOLCULUK HANGİ KOŞULLARDA YAPILDI?
Bandırma Yolcuları’nın hangi koşullar altında Samsun’a doğru yola çıkmalarını anlatıyor. Elbette neden Samsun’a gidildiğini de, yazar açık bir şekilde okurla paylaşıyor. Ülke işgal altındadır.
İngilizlerin gemiyi batıracaklarını İngiliz istihbaratının Şefi Yüzbaşı Benett ile aynı davette olan Osmanlı Bankası müdürlerinden Ermeni asıllı Berç Keresteciyan Efendi tarafından Mustafa Kemal’e ulaştırılır.
“Ülkenin durumu gittikçe kötüleşiyordu. 1919 Ocak ayında İngilizlerin Urfa, Antep, Maraş; Fransızların Adana yörelerini işgal ettikleri duyuldu. Ulusal onurla ilgili en küçük bir davranışı particilikle, yani İttihatçılıkla suçlayan bir hükümet görev başındaydı.” (s.42)
İnsanımız yer yer işgalcilere karşı direnmektedir. Karadeniz’de işgalcileri rahatsız eden bir direniş vardır. Sözde bu direnen insanları etkisizleştirmek için yapılmaktadır bu yolculuk.
Mustafa Kemal için bu yolculuk arayıp da bulamadığı bir şeydir. Çünkü yetkilerle donatılmış bir şekilde Karadeniz’e gitmesi bulunmayacak bir şeydir.
18 ATLA KİM BİNDİ?
Kitabın ilerleyen bölümlerinde gemide bulunan kişilerle ilgili olarak bilgi veriliyor, geçmişten gemide bulundukları zamana kadar yaşadıkları özetlenerek.
Birçok ilginç bölüm var, bu yapıtta. Bu bölümlerden birsi de, gemide olanlardan birinin atlarıyla gemiye binmesi. Hem de 18 atla… Bu kişi kim mi?
“Kurmay Albay Refet Bey, ambara inmişti. Getirdiği atların ne durumda olduğunu görmek istiyordu. Sürekli sallanan bu vapurda hayatlarında ilk kez bir gemi yolculuğuna çıkan zavallı atlar ne haldeydi? Herkesin şaşkın bakışları arasında gemiye 18 atla birlikte binmişti.” (S.64)
Gemideki kişilerin Mustafa Kemal’le nasıl tanıştıklarına da bu bölümde yer verildiğini belirtelim. Kiminle Mustafa Kemal’in nasıl tanıştığı tek tek anlatılırken kimileriyle Anafartalar’da tanıştığını yazıyor.
Ve 19 Mayıs…
Yapıtta Samsun’a varış ve sonrasında gemideki kişilerin yaşamları hakkında bilgi veriliyor. Tarihi yolculuğa katılanların öncesi ve sonrasıyla yaşamlarını bu yapıtta bulabiliyoruz. Tarihimizin önemli bir bölümünü anlatan bir kitap, Bandırma Yolcuları…
Mustafa ASLAN
Önay Yılmaz, Bandırma Yolcuları, Alfa yayınları, 1.Basım: Mayıs 2008-İstanbul