II. Abdülhamid, Osmanlı Devleti’nin son döneminde başa geçen 34. Padişahıdır. 21 Eylül 1842 tarihinde dünyaya geldi. Babası Abdülmecid, annesi Tîrimüjgân Kadınefendi’dir. Annesini çocuk yaşta kaybettiği için Piristû Kadınefendi tarafından yetiştirildi. II. Abdülhamid zeki ve politik kabiliyeti yüksek biriydi. Saray hayatına uzak olarak görülen II. Abdülhamid, amcası Abdülaziz’in 1876’da tahttan indirilmesi ve şüpheli şartlarda ölümü, ağabeyi V. Murat’ın tahta geçirildikten üç ay sonra ruhi çöküntü geçirdiği iddiasıyla tahttan indirilerek Çırağan Sarayı’na hapsedilmesinden sonra 31 Ağustos 1876’da padişah ilân edildi. 33 yıl boyunca tahta kalan Osmanlı padişahı birçok ilki gerçekleştirdi. Tahttan indirildiği 27 Nisan 1909 tarihine kadar 33 yıl boyunca devlete hizmet etmiştir.
II. Abdülhamid, gerçekleştirdiği yenilikler ve uyguladığı politikalar nedeniyle mirası en çok tartışılan Osmanlı padişahlarından biri olmuştur. Hayata geçirdiği kapsamlı reformlarla ve kurumsal yeniliklerle Osmanlı Devleti’nin modernleşme sürecine yeni bir ivme kazandırmış ve bu yönüyle Türkiye Cumhuriyeti’nin askerî ve sivil bürokratik alt yapısının oluşumuna büyük katkılar sağlamıştır. Meşrutiyet yanlısı Yeni Osmanlılar ile yaptığı anlaşma sonucunda 23 Aralık 1876’da ilk Osmanlı anayasası Kanuni Esasi’yi ilan etti ve böylece ülkenin demokratikleşme sürecini destekleyeceği izlenimini verdi. Anayasa ilan edildikten sonra tahta geçmesiyle güçleri ellerine alan Abdülhamid, anayasa ve değişim yanlılarını sürgüne yolladı. Sultanlığının ve hükümdarlığının garantisini sağladıktan sonra, 1878’de meclisi kapattı.
Tahtta kaldığı yıllarda Osmanlı Devleti dağılma dönemini yaşadı. Başta Balkanlar olmak üzere çeşitli bölgelerde çıkan isyanlara ve Rusya İmparatorluğu’na karşı kaybedilen 93 Harbi’ne tanıklık etti. Osmanlı Devleti bu dönemde oldukça karışık bir döneme girmiş ve iç karışıklıklar boy göstermiştir. Genel olarak bakıldığında, Abdülhamid rejimi otuz üç yıl boyunca üç ciddi tehdit ve krizle karşılaşmıştır: 93 Harbi ve sonrasında yaşanan olaylar; Ermeni meselesi (1894-1896); Makedonya meselesi (1903-1908).II. Abdülhamit Ulu Hakan, Gök Sultan olarak adlandırılmıştır. Ermeni isyanlarını çok sert ve kanlı bir biçimde bastırdığı için “Kızıl Sultan” da denmektedir.
Bütün bu krizlerde aşağı yukarı benzer olaylardan kaynaklanmıştır: Gayrimüslimlerden kaynaklanan iç isyan, iç isyana yapılan askeri müdahalenin Büyük Devletler nezdinde yarattığı tepki; Büyük Devletlerin baskı ve müdahalesi, asker-sivil bürokrasi, medrese ve yüksek okullar öğrencileri, bir kısım entelektüel çevreler, ulema ve tarikat erbabı arasında muhalefet hareketinin gelişmesi. 1894-1897 yılları boyunca en yüksek boyutlarına ulaşan Ermeni olayları büyük ölçüde bastırılmış, üstelik 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’ndaki galibiyet sonrası hem içerideki ve dışarıdaki Jön Türk muhalefeti bıçak gibi kesilmiş, hem de başta İngiltere olmak üzere, Osmanlı İmparatorluğu’nu ‘paylaşmak’ isteyen Büyük Devletler girişimlerinden vazgeçmişlerdir. Ancak durum, 1903’ten itibaren ciddiyet kazanan Makedonya meselesi için aksi yönde seyretmiştir. Olaylar her geçen gün uluslararası boyutlar kazandıkça, sivil-askeri bürokraside “vatanın elden gittiği” duygusu pekişmiş, bu da Abdülhamid döneminin sonunu getirmiştir. 31 Mart Vakası’ndan kısa bir süre sonra, 27 Nisan 1909’da tahttan indirilmiştir.
Sultan II. Abdülhamid döneminde atılan modernleşme çalışmaları
Bürokraside yapılan reformların yanı sıra Rumeli Demiryolu ve Anadolu Demiryolunun uzatılması ile Bağdat Demiryolu ve Hicaz Demiryolunun inşası gibi projeler bu dönemde yapıldı. Bu demiryolları ve telgraf sistemleri Alman firmalar tarafından geliştirildi.
1898’de modern anlamda ilk yerel hukuk fakültesi açıldı, ayrıca nüfusun kayıt altına alınması ve basın üzerindeki baskının artması sağlandı.
Hukuk, sanat, ticaret, inşaat mühendisliği, veteriner, gümrük, tarım ve dil okulları dahil olmak üzere birçok mesleki okul kuruldu. Kendisi 1881’de İstanbul Üniversitesi’ni kapatsa da 1900’de yeniden açılmasına karar verdi, imparatorluk genelinde ilk, orta ve askerî okullardan oluşan eğitim ağını genişletti.
Hukuk alanında da önemli adımlar atıldı. Ceza usulü ve ticaret usulü kanunları çıkarıldı. Batı örneklerine göre polis teşkilatı yeniden düzenlendi.
Sultan II. Abdülhamid döneminde eğitim, bayındırlık ve tarım alanında önemli adımlar atıldı. 1876-1908’de iptidailer 200’den 4-5 bine, sübyan mektepleri 10 bine, rüştiyeler 250’den 600’e, idadiler 5’ten 104’e ve bugünkü öğretmen yetiştiren yüksekokul olan Darülmuallimin sayısı ise 32’ye yükseltildi.
Bugün Türk futbolunun üç büyük kulübü Fenerbahçe, Galatasaray ve Beşiktaş, Sultan Abdülhamid’in saltanat yıllarında kuruldu.
II. Abdülhamid, başta İstanbul olmak üzere Osmanlı Devleti’nin çeşitli şehirlerinin önemli fotoğraflarını içeren çok değerli albümler koleksiyonu hazırlattı.
Kaynak Link:
https://www.imgelem.com.tr/ii-abdulhamid-kimdir/