Yıl içinde yayımlanmış olan şiir, edebiyat ve sanatın diğer dallarındaki ürünler hakkında kısa bazı değerlendirmelerdi edebiyat yıllıkları. Ben, Nesin Yıllığı ile Mehmet H. Doğan’ nın hazırladığı yıllıkları anımsıyorum. Bir de bazı yayınevlerinin ek olarak hazırladıkları vardı ki onlar da hiç fena sayılmazdı. Bunlardan biri 2007 yılında İle Dergisi eki olarak hazırlanmış “Şiir Kitapları ve Hayat” adlı Fergun Özelli ile Hayri Yetik imzalı çalışmaydı. 2007 yılında dergilerde çıkmış ya da kitaplaşmış şiirlerden seçilenleri içeriyordu bu çalışma. Ayrıca, edebiyatla ilgili kişilere o yıl içinde edebiyat ve sanat dünyasına zenginlik katan, etkili olacağına inandıkları yapıtlarla ilgili değerlendirmeleri istenmiş. 2007 yılının şiiri üzerine pek çok edebiyat ve sanat insanın görüş ve değerlendirmede bulunmuş. Okuduğunuzda aşağı yukarı 2007’ nin şiiri ve edebiyatı üzerine bir görüş sahibi olmanız mümkün.
SON YILLARDA BU YILLIK ÇALIŞMASI YOK…
2007 yılından sonra enikonu yapılmış bir yıllık çalışması yok. Ya da ben mi bilmiyorum? O yılları anımsayanlar bilecektir yıllık çıktıktan sonra haftalarca üzerine tartışmalar yapılırdı. Demek ki bilmeme gibi bir durum olamaz. O halde neden buna gerek duyulmuyor? Acaba basın yayın işlerinin büyük çapta dijital bir evreye geçmiş olması mı buna etken? Yoksa etkili yayınevi mi azaldı? Bir başka soru da büyük bankalar yayınevi işlerini yürüttüklerine göre neden bir yılı özetleyecek bu tip çalışmaları üstlenmediğidir? Tabii bunlar tartışılabilir…
GELİN YILLIKLARIN TARİHİNE GİDELİM BİRAZ…
Türk Edebiyatı denilince Varlık Yayınları, Yaşar Nabi Nayır’ ı etkisini hesaba katmamız gerekiyor. Böyle olunca ilk yıllık çalışması da Yaşar Nabi Nayır’dan geliyor. 1961 yılı itibariyle Varlık Yıllığı çıkıyor. Bu yılı takiben, “Mehmet Fuat’ ın Seçtikleri- Türk Edebiyatı1962 “ başlıklı yıllıklar çıkmaya başlıyor. Aynı yıl içinde bir de “Yıllık 1962/ TEB ” adıyla Türk Edebiyatçılar Birliği yayını görülüyor. Görüldüğü gibi bereketli birkaç yıl…
Demirtaş Ceyhun “Edebiyatımı İstiyorum” kitabında belirttiği üzere Mehmet Fuat on yıl sürdürüyor yıllık çıkarma işini ve 1972’ de sonlandırıyor. Edebiyatçılar Birliği ise üç yıl sürdürebilmiş bu girişimini. 1973’ lerde ise Hayati Asılyazıcı’ nın Sinan Yayınevi adına hazırladığı “1973 Sinan Yıllığı” devreye giriyor.
1976 yılına gelindiğinde “ Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı” yayın dünyasında yerini alıyor. Bu çalışma Aziz Nesin tarafından son derece kapsamlı olarak gerçekleştirilir, hem o yılın örnek metinleri yıllıkta yer alır, hem de söyleşiler ve yorumlar vardır. Ancak bu çalışma da 1985’ de son bulur.
1982’ de bir de Tan Edebiyat Yıllığı çalışması yapılmıştır. Bu tarihlerden sonra eleştirmen Mehmet H.Doğan’ nın çalışmaları devreye giriyor. Doğan, önce Adam Yayınları adına 1993’ den 2001’ e kadar süren ve her yılı yayımlanan bir yıllık çalışması yapıyor. Daha sonra da YKY adına Kitaplık Dergisi eki olarak hazırlanan 2002-2004 tarihleri arasındaki çalışmalar. 2007 tarihli başka bir çalışmayı da yukarıda anlatmıştım.
Doğan Hızlan, 2003’ de “Varlık ve Nesin Yıllıklarını özledim ” başlıklı bir yazı ile yıllıkların önemine değiniyor. 2011’ de yazdığı başka bir yazıda da “İki Yıllığı özlüyorum; Varlık ve Nesin Yıllığını” diyerek bu konudaki duyarlılığını gösteriyor. Demek ki yıllıklar edebiyat alanındaki çalışmaların bir yıllık özeti gibidir. Oradan okuyucu genel bir kanıya rahatlıkla varabilir.
Şimdi var mı? Bilmiyorum, olanlar da bu dünyada bir tartışma yaratmadığına göre demek ki etkisiz. Bu konu üzerinde düşünmek gerekiyor, galiba….