Adnan Çoker(1927-…)
Adnan Çoker, Akademi’de Bedri Rahmi Atölyesi’nden mezun olmuştur. Baba tarafından dedesi hattat olan sanatçı, 1951 yılından itibaren kaligrafi ile ilgilenmeye başlamıştır. 1955 yılına kadar geometrik soyut tarzda çalışarak, renkten çok biçime, ifadeden çok kurguya dayanma ve gelenekle derin bağlantılar kurma arzusunu temel eğilim olarak yansıtmıştır. İslam kaligrafisinden çokça yararlandığı bu ilk döneminde, eski yazıdaki ritim ve biçim düzenlerinden etkilenmiş ve yerel kaynaklarla soyut sanatı bir sentezle buluşturmuştur. Sanatçı bu konuyla ilgili olarak şunları söylemektedir: “Sanıyorum ki soyut anlamda ilk ilgilerim, çocukluk yıllarımdan beri görmeye alıştığım kaligrafinin dilidir.
Anlamını kavramadan, salt görsel olarak ritmini, çizgisel dilinin bir estetik olduğunu sezinleyemediğim kaligrafiden hareket ederek pek çok soyutlama yolunda taslaklarım hala duruyor.” “Ben de 1951–55 yıllarında kaligrafinin geometrik yönüyle ve kûfi yazılarla ilgilendim. 1957-58’lerde soyut ekspresyonizmin içinde dahi kaligrafiye yer verdiğim olmuştur” Adnan Çoker, 1953 yılında arkadaşı Lütfü Günay’la beraber Türkiye’deki ilk soyut resim sergisini de açar. Burada geometrik soyut anlayıştaki siyah – beyaz eserleri yer alır. Minimalist üslubun öncülüğünü yapan sanatçı, 1955’te kazandığı bursla Paris’e gönderilir. Orada Kaldığı 1960 yılına dek dışa vurumcu bir soyuta yönelerek, 1960′ larla birlikte ise boyanın ana öğe olduğu, fırçanın hızlı ve atak kullandığı bir üslup benimser. Sanatçının kaligrafiye ve ritme karşı duyduğu ilgi, 1964 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihten sonra şematik bir düzenlemeye ve üsluba yönelen Çoker için özellikle 1968 önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu dönemde
Osmanlı ve Selçuklu mimarlığını incelemeye başlar: Kemer, kubbe, tonoz, pencere gibi öğeleri, geometrik ve soyut bir dille, denge ve simetri kavramlarını da gözeterek yorumlar. 1980’lerin ortasına kadar süren bu evlerde, geleneksel soyutlayıcı eğilimlerden yola çıkıp, anıtsal şemalarda karar kılarak Türk resmine yeni bir boyut getirir.
Kaynaklar
Zeynep Yasa Yaman, Sanat Defteri, Ankara 1997, s. 150.
Gülseli İnal, Çağdaşlar Güzel Sanatlar Akademisi 51 Mezunları Şadan Bezeyiş, Adnan Çoker, Turan Erol, Abdurrahman Öztoprak, Orhan Peker, İstanbul 2006, s. 21.
İpek Aksüyür Duben, Adnan Çoker, İstanbul 1989, s. 8.
Hazırlayan
Nazlı ŞAHİN