Besinler Neden Gerekli?
Canlıların yaşamsal etkinliklerini sürdürebilmeleri için gerekli enerjiyi sağladıkları gıdalara besin denir. Büyümek, gelişmek ve sağlıklı olmak için çeşitli besin öğelerini dışarıdan almamız gerekir. Besin öğelerinin dışarıdan alınarak vücutta kullanılmasına beslenme denir. Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için besin öğelerinin yeterli miktarlarda alınmasına yeterli ve dengeli beslenme denir.
Canlılar beslenemezlerse yaşamlarını sürdüremezler. Doğadaki bütün canlılar büyüyebilmek ve yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmek için beslenmek zorundadır.
Canlılar, doğduktan sonra büyür ve gelişirler. Büyüyebilmek ve gelişebilmek için ise beslenirler.
Yediğimiz besinlerin bir kısmı vücudumuzun kas ve kemik yapısına katılır. Böylece büyürüz. Dünyaya gelen bebek büyüyerek çocuk olur, çocuk büyüyerek yetişkin olur. Yetişkinler büyümezler. İnsanlar belli bir yaşa gelince büyümelerini tamamlarlar.
Canlılar yaşamsal faaliyetlerini devam ettirebilmek için gerekli olan enerjiyi besinlerden sağlarlar. Organlarımız çalışırken, soluk alıp verirken enerji harcarız. Yürürken, konuşurken, düşünürken harcadığımız enerji, uyurken harcadığımız enerjiden daha fazladır. Bu nedenle çok hareket ettiğimizde daha çabuk acıkırız. Vücudumuzun enerji ihtiyacı arttığı için beslenme isteği duyarız.
Enerji, canlı organizmalarda besinlerin parçalanması sırasında oluşan iş görme kapasitesidir.
Vücudumuz sürekli çalışan bir buzdolabı gibidir. Buzdolabının çalışması için enerjiye gereksinim vardır. Buzdolabı kullandığı enerjiyi elektrikten alır. İnsanlarında yaşamlarını sürdürebilmeleri için bir enerjiye ihtiyaçları vardır. Vücudumuzun ihtiyacı olan enerjiyi yediğimiz besinlerden elde ederiz.
BİLGİ : Yiyecekler, büyüyüp gelişmek, hareket etmek, çalışmak, düşünmek için vücudun gereksinim duyduğu besin öğelerinin ve enerjinin kaynağıdır.
Besinleri Nereden Elde ederiz?
İnsanlar, besinleri bitki ve hayvanlardan elde eder. Ayrıca yaşamsal etkinlikleri düzenlemek için suya ve minerallere de ihtiyaç duyarlar.
Bitkisel Besinler
Bitkiler ve bitkisel ürünlerden elde ettiğimiz besinlerdir. bitkisel besinlerden bazılarıdır.
– Elma, armut, üzüm, muz, nar, portakal, mandalina vb. meyveler,
– Pırasa, ıspanak, marul, lahana, domates, salatalık, maydanoz, soğan, biber gibi sebzeler,
– Ekmek, kuruyemişler ve şeker gibi besinler , bitkisel besinlerdir.
* Tahıllar: Buğday, arpa, çavdar, yulaf, pirinç, mısır vb.
* Baklagiller: Kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye vb.
* Turunçgiller: Portakal, limon, mandalina, greyfurt vb.
Hayvansal Besinler
Hayvanlar ve hayvansal ürünlerden elde ettiğimiz besinlerdir. Et, süt, yumurta, peynir, balık ve bal hayvansal besinlerden bazılarıdır.
Su, Mineraller ve Vitaminler
Bunlar doğada hazır olarak bulunabildiği gibi bitkisel ve hayvansal yiyeceklerin içinde de bulunur. Vücudumuzun yüzde yetmişini su oluşturur.
YİYECEKLERİN İÇERİKLERİ VE NE İŞE YARADIKLARI
Yiyecek ve içeceklerin özellikleri farklıdır. Her besin vücudumuza ayrı bir işlevi vardır. Yiyeceklerin özelliklerini ve yaptığı işi bilirsek beslenmemize daha da dikkat ederiz. Yiyecekler, protein, karbonhidratlar ve yağlar enerji verici; su, mineral ve vitaminler de düzenleyici besinlerdir.
DÜZENLEYİCİ BESİNLER:
Su – Mineraller – Vitaminler
ENERJİ VERİCİ BESİNLER:
Karbonhidratlar Yağlar
YAPICI VE ONARICI BESİNLER:
Proteinler
İÇERİKLERİNE GÖRE BESİNLER
YAPICI VE ONARICI ENERJİ VERİCİ DÜZENLEYİCİ
– Proteinler – Karbonhidratlar – Su
– Yağlar -Mineraller
-Vitaminler
PROTEİNLER
Hangi Besinlerde Bulunur ?
Et , süt , yumurta , yoğurt , balık , peynir gibi hayvansal besinlerde bolca bulunur. Bitkisel besinlerden tahıllar , baklagiller ve kuru yemişler protein bakımından zengindir. Nitrik asit damlattığımızda rengi sarı olan maddelerde protein vardır. Vücudumuzda meydana gelen büyüme, gelişme, kırık ve yaraların iyileşmesi proteinler sayesinde gerçekleşir.
Proteinler, büyüme ve gelişmeyi sağlar. Vücudumuzda oluşan yaraların iyileşmesini sağlar. Bu nedenle proteinler yapıcı ve onarıcı besinler olarak adlandırılır. Saç ve tırnaklarımızın uzamasını sağlar. Vücudumuzun mikroplara karşı direnci ve zekâmızın gelişmesi için de proteinlere ihtiyaç duyarız.
Büyüme ve gelişme dönemindeki bebekler ve çocuklar yeterince protein almazlarsa büyümeleri yavaşlar ya da durabilir. Çünkü yeterince protein almazsak kemik ve kaslarımız gelişemez.
KARBONHİDRATLAR
Hangi Besinlerde Bulunur ?
Temel besin maddelerimizdendir. Ekmek , makarna , pilav , süt , bal , meyve çeşitlerinde , tahıllarda , patates ve şekerkamışında bolca bulunur. Karbonhidrat içeren maddelere tentürdiyot damlatıldığında rengi mavi olur. Vücudumuzda Ne İşe Yarar ?
Vücudumuz enerji üretmek için en önce karbonhidratları (ekmek, makarna) kullanır. Sonra yağları (zeytinyağı, tereyağı) en son olarak da proteinleri (süt, et, bakla) enerji kaynağı olarak değerlendirir.
Vücudumuzda Ne İşe Yarar ?
Karbonhidratlar vücudumuza enerji sağlar. Meyve ve sebzelerde , kepekli ekmekte bulunan lif , sindirimi kolaylaştırır. Lif de bir karbonhidrattır.
Yağlar
Vücudumuz için gerekli enerji önce karbonhidratlardan sağlanır. Karbonhidratların yetersiz kaldığı durumlarda ( çok enerji gerektiren işler yaptığımızda) gereksinimimiz olan yağlardan sağlarız.
Vücudumuz, fazla enerji gerektiren işler için gerekli enerjiyi yağlardan sağlar. Yağlar, karbonhidratlardan daha fazla enerji içerir. Vücut sıcaklığımızı korur. Fazla yağ vücudumuzda depolanır. Çok yağ ve karbonhidrat tükettiğimizde şişmanlık sorunu yaşarız.
BİLGİ : Sporcular ve dağcılar çok enerji tükettikleri için bol karbonhidrat içeren yiyecekler tüketirler
Kış uykusuna yatan, göç eden hayvanlar ( ayı, leylek vb.) yağ depolar. Çünkü yağ, vücut sıcaklığını korur ve vücuda enerji verir.
YAĞ İÇEREN BAZI YİYECEKLER | |
Bitkisel Yiyecekler | Hayvansal Yiyecekler |
Ayçiçeği | Et |
Zeytin | Süt |
Ceviz | Yumurta |
Soya Fasulyesi | Balık |
Susam | Tereyağı |
Yer Fıstığı | Kaymak |
Vücuda alınan yağlar iç organların çevresinde ve derinin altında depolanır. Bu yağların görevleri:
- Vücudu darbelerden korumak
- İç organları korumak
- Vücudun ısı dengesini sağlamak
- Depolanarak uzun süreli enerji kaynağı olmak.
DİKKAT : Aşırı yağlı yiyecekleri tüketmek kilo yapar
Vitaminler
Hangi Besinlerde Bulunur ? Vücudumuzda Ne İşe Yarar ?
A VİTAMİNİ
Havuç , kereviz , domates , taze fasulye , fıstık , avakado , baklagiller , mantar , yumurta , süt , buğday ve cevizde bulunur. Eksikliğinde gece körlüğü , deride kuruma ve pullanma görülür. Kemik ve diş gelişimine katkıda bulunur.
B VİTAMİNİ
Süt ve süt ürünlerinde , kırmızı et , yumurta ve birçok sebzede bulunur. Tahıl ve tahıllardan elde edilen ürünlerde de B vitamini bulunur. B vitaminleri eksikliğinde kansızlık , yorgunluk , deride yaralar gibi rahatsızlıklar oluşur.
C VİTAMİNİ
Turunçgiller , çilek , kuşburnu , böğürtlen , domates , maydanoz , lahana , patates ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Diş ve Diş eti sağlığı için gereklidir. Vücudumuzu hastalıklara ve mikroplara karşı korur.
D VİTAMİNİ
Süt , yumurta , tereyağı , balık ve balık yağı , peynir ve sebzelerde bulunur. Kemik ve diş gelişimi için gereklidir. Kalsiyum ve fosforun emilmesini ve kemiklerde depolanmasını sağlar. D vitamininin ön maddesi besinlerden alınır ancak güneş ışınları ile D vitamini oluşur. Ancak balık yağı ile doğrudan D vitamini alınabilir.
E VİTAMİNİ
Kırmızı et , süt ve süt ürünleri , yumurta , tahıl ve tahıl ürünlerinde bulunur. Eksikliğinde kısırlık , karaciğer , kalp ve damar hastalıkları görülür.
K VİTAMİNİ
Kırmızı et , pirinç , karaciğer , mısır , domates , yeşil sebzeler , muz , şeftali ve çilekte bulunur. Kanın pıhtılaşmasını sağlar. K vitamini eksikliğinde kan pıhtılaşmaz. Yaralanmalarda çok kan kaybedilir.
Vitaminler, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Vücudun direncini artırarak hastalıklardan korur. Ayrıca vitaminler büyüme, gelişme ve üremede önemli rol oynar.
Vitamin | Niçin ihtiyaç duyarız ? | En çok bulunduğu besin |
A | Loş ışıkta görmemizi sağlar. | Karaciğer, havuç, yeşil sebzeler.. |
B | Sinir sistemimizin sağlığı için gereklidir. Kansızlığı önler. | Tahıllar, et, süt, yapraklı sebzeler, karaciğer… |
C | Hastalıklara karşı direncimizi artırır. Kemik ve diş sağlığı için gereklidir. | Patates, portakal, kuşburnu, lahana, domates… |
D | Sağlıklı kemik ve diş gelişimi için gereklidir. | Tereyağı, peynir, süt… |
E | Büyümede etkilidir. Üremede rol oynar. | Mısır, baklagiller, fındık, fıstık… |
K | Yaralandığımızda kanımızın pıhtılaşmasını sağlar. | Yeşil yapraklı sebzeler…. |
SU
Canlılar susuz yaşayamaz. Yemek yemeden 2 hafta kadar yaşayabiliriz ancak susuz birkaç gün yaşayamayız. Vücudumuzun % 70’ i sudur. Su içerek vücudumuzun azalan su ihtiyacını karşılarız. Her gün yaklaşık olarak 1,5 – 2 lt su içmeliyiz. Meyve ve sebzeleri de yediğimizde vücudumuza su alırız. Yazın ve spor yaptıktan sonra , terlediğimiz ve çokca su kaybettiğimiz için daha çok su içeriz. Su da vitaminler gibi vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar.
MİNERALLER
Mineraller, vücudumuza yediğimiz yiyecekler ve içeceklerle girer. Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Kendimizi halsiz hissediyorsak vücudumuzda mineral eksikliği olabilir. Minerallerin vücudumuz için en önemli görevi düzenleyici olmaktır. Bunun yanında kemiklerin güçlenmesini, yaraların iyileşmesini sağlar ve vücudun gelişmesine katkıda bulunur. Vücudumuz için gerekli mineraller bitkisel ve hayvansal yiyeceklerden elde ederiz.
BİLGİ : Süt, peynir ve yoğurtta kemiklerimizi ve dişlerimizi güçlendiren mineraller bulunur.
DİKKAT : En çok mineral içeren yiyecekler; su, süt, peynir, balık, marul, maydanoz, karnabahar, salatalık ve biberdedir.
NASIL BESLENMELİYİZ ?
Hayatımızı sağlıklı bir şekilde sürdürebilmemiz için dengeli ve sağlıklı beslenmeliyiz. Sağlıklı ve dengeli beslenebilmek için de vücudumuz için gerekli olan tüm maddeleri almalıyız. Enerji Veren , Yapıcı – Onarıcı ve Düzenleyici besinlerden belli miktarlarda yemeliyiz. Bir günde yememiz gereken besin miktarları , besin piramidinde gösterilmiştir.
1 – Piramittende anlaşılacağı gibi bir günde en çok karbonhidrat içeren besinler yemeliyiz. Böylece vücudumuzun sağlıklı çalışabilmesi için gerekli enerjiyi sağlamış oluruz. Karbonhidratlar , en çok ekmek , makarna , pilav ve unlu mamuller gibi besinlerde bulunur.
2 – Karbonhidratlardan sonra en çok tüketmemiz gereken besinler vitaminler ve minerallerdir. Bu besinler düzenleyicidir. Vücudumuzun hastalıklara karşı direncini artırır. Sebze ve meyvelerde bolca bulunur.
3 – Üçüncü besin grubu ise proteinlerdir. Proteinler , yapıcı ve onarıcı besinlerdir. Ençok süt ve süt ürünlerinde , et ve et ürünlerinde ve yumurtada bulunur.
4 – Enerji verici yağ ve şekerlerden de yeteri kadar almalıyız.
Bu besinlerden yeteri kadar yediğimizde enerji ihtiyacımızı karşılar , vücudumuzun diğer işleri için gerekli maddeleri almış oluruz. Buna , Yeterli ve Dengeli Beslenme denir. Dengeli beslenmeye , diyet de denir ancak diyet sözcüğü çoğu zaman yanlış anlamda kullanılır.
Besin maddeleri vücudumuzda eksik olursa vücudumuzun sağlığı bozulur. Özellikle çocuklar , hızlı büyüdüğü için daha çok protein ve karbonhidrat içeren besinler yemelidir. Yeterli ve dengeli beslenemeyen çocuklarda büyüme yavaşlar , vücutları sağlıklı çalışamaz.
HAZIR YİYECEKLER
Besinlerin çeşitliliği , teknolojik gelişmelerin etkisiyle son yıllarda artış göstermiştir. Cips , kola , mısır cipsi , hamburger , sosis , meyve suyu gibi çoğu hazır besinde katkı maddeleri vardır. Hazır gıdalarda çoğunlukla koruyucu , renklendirici , tatlandırıcı gibi katkı maddeleri kullanılır. Bu katkı maddeleri , besinlerin doğallığını bozar. Hazır gıda besinlerinden fazla miktarlarda tüketen insanlarda kanser , ülser gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
BESİN MADDELERİ ALIRKEN
Besin maddeleri alırken ;
1 – İçindekiler bölümünde yer alan gıda içerikleri ile ilgili açıklamaları incelemeliyiz.
2 – Paketin üzerindeki son kullanma tarihine mutlaka bakmalıyız. Tazeliğini yitirmiş , bayatlamış veya bozulmuş , son kullanma tarihi geçmiş ürünler sağlığımız için tehlikelidir. Bu besinler sonu ölümle bitebilecek besin zehirlenmelerine neden olabilir.
3 – Gıda maddelerinin üzerinde TSE damgası olup olmadığını iyice kontrol etmeli ve alış – verişlerimizde TSE damgası olan gıda maddelerini tercih etmeliyiz. Bu damga ürünün kaliteli ve güvenilir olduğunu gösterir.
4 – Gıda maddelerinin üzerinde Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın üretim izninin olup olmadığını kontrol etmeliyiz.
TAZE YİYECEKLER
Sağlığımızı korumak ve sağlıklı yaşamak için taze besinler tüketmeliyiz. Canlı renkli ve diri görünümlü besinler tazedir. Besinlere dokunarak , koklayarak da , taze olup olmadıklarını anlayabiliriz. Meyve ve sebzelerin temiz olmasına dikkat etmeli , yemeden önce iyice yıkamalıyız. Aksi takdirde besinlerin üzerindeki tarımsal ilaç kalıntıları ve mikroplar , toz parçacıkları hastalanmamıza neden olabilir.
BESİNLERİN SİNDİRİMİ
Besinlerin Vücutta Taşınması
Zevkle yediğimiz besinler vücudumuz tarafından doğrudan kullanılabilecek durumda değildir. Ancak çeşitli aşamalardan geçtikten sonra kullanılmak üzere vücudumuzun her noktasına iletilir. Bu iletimin gerçekleşmesini kan sağlar.
Kan, yaşamın devamı için gerekli olan hayati sıvıdır.
Karbonhidrat, yağ ve protein gibi besinlerin kana karışabilecek hale gelmesine sindirim denir. Bu işi sindirimde görevli yapı ve organlar gerçekleştirir. Sindirimi doğrudan gerçekleştiren organlar sindirim kanalı adı altında incelenir. Diğerleri ise sindirime yardımcı organlar olarak adlandırılır.
Sindirimde Görevli Yapı ve Organlar (Sindirim Kanalı)
Sindirim vücudumuzda aşamalı olarak gerçekleşir. Bu aşamaların gerçekleşmesini vücutta bazı yapı ve organlar sağlar. Bunlar; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsaktır.
Ağız: Ağzımızın içerisinde dil ve dişler vardır.
- Dişler, koparıp parçalar ve öğütür.
- Tükürük, besinleri ıslatıp kayganlaştırarak kolay yutulmasını sağlar. Ayrıca tükürük bazı besinlerin sindirimini çiğnenirken başlatır.
- Dil, besinlerin çiğnenmesine ve yutulmasına yardımcı olur. Yediklerimizi yutağa doğru iterek yutulmasını sağlar. Ayrıca besinlerin tadını da dilimizle alırız.
- Yutak: Ağızdan sonra gelen boşluktur. Ağızdan gelen lokmaları yemek borusuna iletir. Yutak aynı zamanda soluduğumuz havayı soluk borusuna iletir. Bu anlamda yutak, hava ve besin trafiğini kontrol eder.
- Yemek borusu: Ağızda biraz parçalanmış ve yutağa yönlendirilen besinin mideye aktarıldığı yoldur. 20- 25 cm uzunluğundadır. Burada sindirim gerçekleşmez.
- Mide: Karın boşluğunun üst bölümünde yer alır. Yediğimiz besinler bir süre midede kalır. Yani mide bir süre besinleri depolar. Kasılıp gevşeme hareketleri yaparak besinleri bulamaç haline (çorba kıvamı) getirir.
- Mide tarafından salgılanan yakıcı ve eritici özelliğe sahip mide öz suyu da besinlerin ezilip bulamaç haline gelmesine yardımcı olur. Ayrıca besinlerle midemize gelen mikropları öldürür. Çorba kıvamındaki bu karışımı mide, ince bağırsağa gönderir.
- İnce bağırsak: Karın boşluğunda yer alır. Değişik salgıların etkisiyle besinler ince bağırsakta emilecek duruma gelir. İyice parçalanan besinler burada kana geçer. Besinlerin yararlı kısımları emilince geriye kalan kısım kalın bağırsağa gönderilir.
- Kalın bağırsak: İnce bağırsakta emilmeyen, işe yaramayan artık maddeler kalın bağırsağa gönderilir. Bu posanın içinde kalan su ve mineraller kalın bağırsakta emilerek kana karışır. Geriye kalan katı haldeki maddeler dışkı olarak anüsten atılır.
Sindirime Yardımcı Organlar
Karaciğer ve pankreas sindirici enzimlerle besinlerin sindirimine yardımcı olur. Bu organlar salgılarını ince bağırsağa boşaltarak besinlerin emilimini sağlar.
Sindirim Yapı ve Organlarının Sağlığı
Mide rahatsızlıkları ve sindirim bozukluklarını önlemek için aşağıdaki hususlara dikkat etmeliyiz.
– Sigara ve alkol kullanmamak,
– Çok acı ve çok ekşi yememek,
– Çok soğuk ya da çok sıcak yeme ve içmeden sakınmak,
– Besinleri iyice temizlemek, bayat yiyecekler yememek,
– Asitli içecekler içmemek.
Dişler ve Görevleri
Dişlerimizi besinleri ısırmak, koparmak ve öğütmek için kullanırız. Dişlerimizin şekil ve büyüklükleri birbirinden farklıdır. Ağzımızda görev ve yapılarına göre kesici dişler, köpek ve azı dişleri olmak üzere üç çeşit diş vardır.
1. Kesici dişler: Üst ve alt çenede dörder tane olmak üzere sekiz kesici diş vardır. Besinleri kesme ve koparma işine yara. Uçları düzgündür.
2. Köpek dişleri: Kesici dişlerin sağında ve solunda birer köpek dişi vardır. Alt ve üst çenede toplam dört köpek dişi bulunur. Uçları sivri olup besinleri koparıp parçalama görevi yapar.
3. Azı dişleri: Girintili çıkıntılı yapılarıyla besinleri öğütür. Köpek dişlerinin sağında ve solunda bulunan iki tanesi küçük azı, diğerleri ise büyük azı olarak adlandırılır. Sekiz alt, sekiz üst çenede olmak üzere on altı azı dişi vardır.
Yirmi yaş dişleri: 18- 22 yaşlarında çıkar. Akıl dişleri de denir. Alt ve üst çenede ikişer tane olur.
Süt dişleri: Kalıcı dişler 7- 8 yaşlarında süt dişleri döküldükçe çıkar. Bebekler 6 aylıkken süt dişleri çıkmaya başlar. 2,5 yaşına kadar 20 süt dişi çıkar. Süt dişleri kalıcı dişlere göre daha küçüktür.
Dişlerin Önemi ve Sağlığı
Dişlerimiz olmasaydı besinleri koparıp parçalayamaz, çiğneyemezdik. Bütün halindeki büyük lokmaları yutmamız çok zor olurdu. Midemiz büyük lokmaları sindirirken zorlanırdı.
Dişlerimiz sağlam olmadığında da besinleri iyi çiğneyemeyiz. İyi çiğnenmeden yutulan besinler bazı sindirim bozukluklarına neden olur.
Çürük dişler,
– Ağız kokusu,
– Diş ve baş ağrısı,
– Sindirim sorunlarına neden olur.
Dişlerimizin sağlığını korumak ve güçlendirmek için:
– Beslenmemize dikkat etmeli, yeterince mineral ve A, C, D vitaminleri almalıyız.
– Sert cisimleri (fındık, ceviz gibi) dişlerimizle kırmamalıyız. Çok şekerli besinleri ve asitli içecekleri çok tüketmemeliyiz. Çok sıcak ya da çok soğuk yiyecek ve içecekleri yiyip içmemeliyiz. Yemeklerden sonra dişlerimizi fırçalamalıyız.
Boşaltım
Atık Maddelerin Vücudumuzdan Atılması
Vücudumuzun her yerinde enerji üretilir. Enerji üretilirken atık maddeler oluşur. Bunlardan karbondioksit ve su buharını akciğerler yoluyla soluk vererek dışarı atarız.
Sindirim sonucu oluşan katı atıklar ise bağırsaklar yoluyla anüsten dışarı atılır.
Bunların yanında vücudumuzdan atılması gereken zararlı maddeler ve fazla su boşaltım organları ile dışarı atılır.
Vücudumuzda oluşan atık maddeler dışarı atılmalıdır. Aksi takdirde vücudumuzun işleyişi bozulur.
Boşaltım Organ ve Yapıları
- Böbrekler, bel hizasında omurganın iki yanında bulunurlar. Şekilleri fasulyeye benzer. Böbrekler vücudumuzun süzme organlarıdır. Tüm kanımız böbreklerimizden geçerek süzülür. Bu sırada kan zararlı maddelerden temizlenir.
- Kanın böbreklerde süzülmesi sonucu oluşan idrar üreter denilen bu boruya geçer. Üreter (idrar kanalı) bu sıvıyı idrar kesesine taşır.
- Böbreklerden gelen idrar burada toplanır. İdrar kesesi (mesane) yaklaşık 600 ml idrar toplayabilir.
- İdrar kesesinde oluşturulan basınçla idrar, üretra denilen idrar borusuna pompalanır. İdrar buradan dışarı atılır.
- Derimiz de terleme yoluyla boşaltıma yardımcı olur. İçerisinde su ve madensel tuzlar olan ter derimizdeki gözeneklerden atılır.
Boşaltım Nasıl Gerçekleşir ?
Enerji oluşumu sonucu ortaya çıkan zararlı maddeler ve vücudumuzdaki fazla su kana karışır.
Kan, böbreklerden geçerek süzülür. Süzme işini böbreklerin iç kısmında bulunan özel süzme cisimcikleri gerçekleştirir. Bir böbrekte bunlardan yaklaşık bir milyon tane bulunur. Bu yolla temizlenen kan kalbe giderek tüm vücuda dağıtılır.
Kanın süzülmesi sonucu böbreklerde oluşan zararlı ve ihtiyaç fazlası su, idrar olarak adlandırır. İdrar, idrar kanalı ile idrar kesesine aktarılır.
İdrar kesesi dolmaya başlayınca oluşan basınçla tuvalete gitme ihtiyacı hissederiz. İdrar buradan idrar borusuna pompalanır. İdrar borusu ile de dışarı atılır.
Boşaltımda Görevli ve Yardımcı Organlar
Vücudumuzdaki asıl boşaltımı boşaltım organlarımız sağlar. Ancak başka organlarımız da artık maddelerin atılmasını sağlayarak boşaltım organlarına yardımcı olur. Bunlar; deri, akciğer ve karaciğerdir.
- Deri: Terleyerek vücudumuzdaki suyu ve suyla birlikte bazı maddeleri atar.
- Akciğer: Solunum atığı olan karbondioksiti ve bir miktar suyu dışarı atar.
- Karaciğer: Çok zehirli olan protein atığını (amonyak) daha az zehirli olan üre ve ürik aside dönüştürerek boşaltıma yardımcı olur.
- Sindirim kanalı: Sindirimden geriye kalan artıkların ve posa diye adlandırılan sindirilmemiş maddelerin vücuttan dışarı atılmasını sağlar. Bu işlem boşaltım işlemi ile karıştırılmamalıdır.
- Böbrekler: Vücudumuzda belimizin sağında ve solunda olmak üzere iki tane böbreğimiz bulunur. Böbreklerimiz çalışmazsa kanımızda zehirli maddeler birikir. Zehirlenme tehlikesi ortaya çıkar. Bu nedenle böbreklerimizin sağlığı bizim için çok önemlidir. Böbreklerimizin sağlığını koruyabilmek için yerine getirmemiz gereken koşullar vardır.
1. Üşütmemeliyiz.
2. Vücudumuzu ve yaşadığımız ortamı temiz tutmalıyız.
3. İdrarımızı uzun süre tutmamalıyız.
4. Yeterince su içmeliyiz. Yaşımıza, enerji tüketimimize uygun olarak sıvı almalıyız.
Bu, yetişkin bir insan için günde yaklaşık 2 litredir.
güzel yapmış. arkadaşımız teşekürler.
güzel yapmış. arkadaşımız teşekürler.
Besinler hakkında okuduğum en güzel yazıydı. Teşekkür ederim.
Baya emek harcanmış belli… Bunu hazırlayanlara çok çok teşekkürler, bizim için emek harcamışlar… Bunu hazırlayan kimse ona çok teşekkür ederiz…
evet çok doğru
sitenizi başarılı buluyorum.devamlı takipteyim.bende sağlık açısından insanlara faydalı olmak için bir site kurdum.inşallah kullananlara elimden geldiğince faydalı bilgiler vermeyi planlıyorum.sizi takip ediyorum 🙂
cok güzel bir şey
güzel bir site işime çok yaradı teşekkürler
o kadar da değil canım abartmışlar
Çok Teşekkür Ederim