Kaygı Nedir?
Kaynağı ya da sonuçları belli olmayan, şiddeti ve süresi kişiden kişiye farklılaşan, bir huzursuzluk halidir.
Sağlıkla ilgili kaygılar • Kişilik ile ilgili kaygılar •Aile ve ev yaşamına ilişkin kaygılar, Sosyal ilişkilerine yönelik kaygılar • Meslek seçimi ile ilgili kaygılar vb..
Sınav Kaygısı
Bir sınav öncesinde, sınav sırasında veya sonrasında duyulan endişe ve rahatsızlık hissidir. Sınav öncesinde öğrenilen bilgilerin sınav sırasında açığa çıkarılmasına engel olan ve öğrencinin sınav anında potansiyelini tam olarak kullanmasını engelleyip başarıyı düşüren yoğun kaygı durumudur.
Sınav Kaygısı Gerekli midir?
Sınav kaygısı gerekli ve faydalı olabilir.
Öğrenciyi motive edebilir.
Öğrenmeye teşvik edebilir.
Yüksek ve aşırı kaygı sınavda başarısızlığa neden olabilir.
Sınav Kaygısının Nedenleri
- Sınava gerçeğinden farklı anlamlar yükleme,
- Sınava yeterince hazırlanamama veya kötü çalışma alışkanlıkları,
- Başarısız olma korkusu,
- Gerçekçi olmayan mükemmeliyetçi yaklaşımlar,
- Olumsuz düşünce biçimleri,
- Aile ve çevrenin beklentilerinin yüksek olması,
- Sınavda zamanı iyi kullanma teknikleri hakkında bilgi sahibi olmama
Sınav Kaygısının Hissedilen Fizyolojik Belirtileri Nelerdir?
- Kalp atışlarının düzensizleşmesi ve çarpıntılar,
- Solunum düzensizlikleri,
- Ellerde titreme, vücutta ateş basması, terleme, baş dönmesi, mide bulantısı,
- Baş dönmesi, bayılma beynin boşalmış gibi hissedilmesi,
- Mide ve barsak hareketlerinde düzensizlik, vb.
- Vücutta yorgunluk hissi, uyuşma ve titremeler, halsizlik vb…
Sınav Kaygısı ve Yaşanan Duygular
- Huzursuzluk
- Öfke-kızgınlık
- Korku
- Ümitsizlik
- Mahcup olma/utangaçlık
- Hayal kırıklığı
- Mutsuzluk yalnızlık duygusu
- Tedirginlik
- Yorgunluk hissi
- Düşük özsaygı
- Düşük ruh hali
Sınav Kaygısının Zihinsel Sonuçları
- Düşünceleri toparlayamama, ifade edememe,
- Unutkanlık, bilgiyi transfer edememe,
- Duyu organları ile algılanan bilgileri anlamada güçlük çekme,
- Dikkat ve konsantrasyon güçlüğü…
EBEVEYNLERİN YAŞADIĞI KAYGI
Ya başaramazsa…
Az kaldı….Daha eksikleri var..İyice de sıkıldı artık….
Ondan daha iyi çalışanlar da vardır….
Zaten tüm aksilikler bu çocuğun başına gelir…..
Sınav günü bir aksilik olursa…..
Ya istediği yer olmazsa…
Bu kadar emek boşa mı gidecek…
EBEVEYNLER KENDİLERİNE ŞU SORULARI SORMALIDIRLAR
Bu Düşünceler Bana/Çocuğuma Ne Kazandırıyor?
Bu Düşünceler Çocuğuma Daha Çok Yardımcı Olabilmemi Sağlıyor Mu?
Böyle Düşünerek Ne Elde Edebilirim?
Çocuğumun Kaygısında Benim Payım Ne?
- İyi niyetle yaptığımız yanlışlar
- Kıyaslamalar,
- Yüksek beklentiler,
- Mükemmeliyetçi yaklaşımlar,
- Başarı yerine başarısızlığa odaklanma,
- Sınavı kazanmanın tek alternatif olarak sunulması,
- Sınav dışında başka yaşantı yokmuş gibi davranılması,
- Aşırı güven mesajı aktarma,
- Olumsuz mesaj verme
Sıkça Yapılan Yanlışlar
Yanlış: Sınavı kazanmak zorundasın
Doğru: Sınavı kazanmak bir istek ve seçim meselesidir. “Sınavı kazanmanı istiyorum.” “zorundalık”, “–meli”, “-malı” ifadeleri istekten çok kuralı, yasayı bildirir. Yasada kesinlik vardır. Çocuğunuza karşı kurduğunuz “Ben kazanmanı istiyorum ya da kazanmalısın” gibi ifadeler çocuğunuza isteğini sormaz, onun fikrini önemsemez. Ancak ona emreder, oysa onun gerçekten motive olmasını istiyorsanız eğer, onu hiçbir şeye zorunlu kılmayan, olayı yasalaştırmadan sınavı dost haline getiren ifadelere yer verin. ”Bu sınav son şansın değil elbet, hayatta başarabileceğin daha pek çok şey var, ama bu senin için iyi bir adım olabilir, bunu düşün istersen” gb.
Yanlış: Kazanamazsan mahvoluruz, çevrenin yüzüne nasıl bakarız?
Doğru: Sınavı kazanamamak dünyanın sonu değildir. Sen bizim için her zaman değerlisin. Bu sınav herşey değildir, Sen sınavı kazanmasan da biçim için sen değerlisin, Daha pek çok başlangıç seni bekliyor, Kazanamazsan herşey bitmiş olmayacak
Yanlış: Falancanın oğlu filanca okulu kazandı…. Bakalım sen ne yapacaksın!!!
Doğru: Yapabileceğinin en iyisini yapabileceğini düşünüyoruz, Biz senin yeterince emek verdiğinin farkındayız, Sınavı yeterince önemsediğinin farkındayız, Başkaları ile aynı başarıyı gösteremeyebilirsin, Onlarda senin başarılı olduğun bir konuda başarılı olamayabilirler, Herkesin yapabileceği farklıdır
Yanlış: Benim çocuğum doktor olacak.
Doğru: Benim çocuğum sevdiği ve başarabildiği mesleği yapacak, İleride istediğin mesleğe sahip olmak sadece bu sınava bağlı değil, Ancak bu sınavdaki yapabileceklerin güzel bir başlangıç, İleride sevdiğin istediğin bir mesleği yapabilirsin
Yanlış: Sen bu yıl kesin kazanırsın.
Doğru: Bu cümle “sen hiçbir şey yapamazsın” kadar tehlikeli olabilir. Çocuk kendisi üzerinde sizin bu güveninizin çok yoğun baskısını hissedebilir. İfadelerimizdeki kesinlik daima olayları kanunlaştırıp olması gerekenmiş gibi sunar. Oysa çocuk bunun bir zorunluluk olduğunu hissetmediğinde daha rahat eder. Aşırı güven her zaman olumlu sonuçlar vermez, çocuğunuz bu güvenin baskısı altında kalabilir, kesinlik içeren ifadelerden kaçının
Yanlış: Önce sınavı kazan, sonra gezmeye ve eğlenmeye çok zamanın olacak.
Doğru: Düzenli tekrar yaparsan, düzenli çalışırsan, verimli çalışma yöntemlerini öğrenirsen eğer, sadece çalışarak vakit geçirmen gerekmiyor, eminim gezmeye eğlenmeye yeterince vaktin kalacak.
Yanlış: Bu gidişle kazanamazsın
Doğru: Bu sözler çocuğunuzu motive etmez, aksine olaydan uzaklaştırır. “Zaten kimse başaracağıma inanmıyor” düşüncesi ile onu sürecin dışına taşıyabilir. Ya da size olan kızgınlığı nedeni ile sırf sizi üzmek için sınavı kazanma isteğinden vazgeçebilir.
Yanlış: Sınav hayatta başarılı olmanın tek yoludur!
Doğru: Bu sınav hayatta başarılı olmanın tek yolu değildir. Hayatın sonu değildir. Hayatında başka bir sürü sınav olacaktır. Ancak bu sınavı kazanıp iyi bir öğrenim için ilk adımı atmış olacaksın sadece… Bu iyi bir fırsat. Ancak bu fırsat kaçsa bile ileride pek çok kez fırsatın olacaktır. Sınav başarıya ve mutluluğa giden yoldaki seçeneklerden sadece biridir, tek seçenek değildir.
Çocuklarımız Diyor ki
- Eve geldiğimde güler yüz istiyorum.
- Ailemin bana güven duyması ve destek olması beni güçlü kılar.
- Kötü puan ya da not alabilirim.
- Hoşgörülü olur musunuz? Zaten işim çok zor.
- Çok fazla şey istiyorsunuz, ben de zorlanıyorum.
- Ev de huzurlu bir ortam istiyorum.
- Bazen sizlere karşı olumsuz davranıyorum, anlayışlı olur musunuz?
- Bazen sizlere karşı olumsuz davranıyorum, anlayışlı olur musunuz?
- “Kazanamazsan çok kötü olur” diyorsunuz. Üzülüyorum.
- “Ayşe’nin kızı, Fatma’nın oğlu…” iyi de beni onlar ilgilendirmiyor.
- Güveninize ihtiyacım var.
- Bazen çok üstüme geliyorsunuz.
- Morale ihtiyacım var.
- Benden yapamayacağım şeyleri istemeyin.
Sınav Kaygısı İçin Ne Yapılmalı?
- Dinleyin-gerçekten dinleyin, anladığınızı hissettirin.
- Evde huzurlu bir ortam yaratın,
- Çocuğunuzu olduğu gibi kabul edin, koşulsuz sevgi gösterin
- Empati kurun
- Ben dili kullanın
- Çocuğunuza zaman ayırın
- Olumlu yönlerini pekiştirin, taktir edin
- Olumsuz davranışlarının doğrusunu anlatın, yargılamayın
- Sınavın yaklaşmakta olduğunu sık sık vurgulayıp çocuklarınıza hatırlatmayın.
- Rahatlar düşüncesiyle sık sık “sana güveniyoruz”, “sen yaparsın” ya da “kazanırsın merak etme” türünde konuşmalar yapmamaya çalışın.
- Çocuğunuzla sınav öncesinde kendisini nasıl hissedip değerlendirdiğine yönelik konuşmalar yapın, gerekiyorsa sadece dinleyin.
- Çocuğunuza sınavın sonucu ne olursa olsun sizinle olan diyaloğunuzun değişmeyeceğini onu her zaman seveceğinizi ve değer vereceğinizi vurgulayın.
- Çalışmasını sağlarım düşüncesiyle tehditler, suçlayıcı ve eleştirel bir gözle yaklaşıp değerlendirme yapmayın.
- Sınav öncesinde çocuğunuzu kaygılandıran, telaşlandırıcı tavır ve davranışlardan kaçının.
- Çocuğunuza yönelik olarak yapacağınız şeyleri sınav sonucuna endekslemeyin.
- Sınavdan bir önceki gün normal bir gündür. Normal günlük yaşam nasılsa öyle yaşanmalıdır.
- Çocuğunuzun sizden beklediği tek şey kendisini objektif bir şekilde değerlendirmeniz ve sonuç ne olursa olsun onun yanında olduğunuzu hissettirmenizdir.
Uzm. Devrim KOÇER
Psikolojik Danışman