Anne Baba Adayları ve Tüm Anne Babalar İçin Öneriler
Yarınlarımız olan çocuklarımızın başarılı ve uyumlu birey olarak yetişmelerinde anne babaların; çocuklarını iyi tanımları, onlara karşı olan tutum ve davranışlarında özenli ve bilinçli olmaları önemli bir rol oynamaktadır. Uzmanlar, bu dönemde anne babalar için bazı önerilerde bulunmaktadır. Kuşkusuz ki bu öneriler, çocukların kişisel özelliklerine, yeteneklerine göre farklılıklar sunabilmektedir. Bu önerilerden bazılarını sizler için derledik.
- Çocuklar büyürken değişirler ve bu gelişim süreklidir. Onlar birey olarak, anne babadan da ayrı bir kişilik geliştirmektedir. Anne baba onu tanımaya ve anlamaya çalışmalıdır.
- Çocukların öğrenme sürecinin hemen tamamını deneme ve taklit etme eylemleri oluşturur. Anne baba olarak ona ayak uydurmakta zorluk çekebilirsiniz. Onları oyunda, arkadaşlıkta ve uğraşlarında özgür bırakmalısınız. Onu her yerde ve her zaman koruyup kollamayın. Onu, küçük diye şımartmayın. O zaman çocuğunuz hep çocuk kalmak ister. Çocuksu davranışlar sergiler.Her istediğini istediği zaman elde edemeyeceğini onlara öğretin. Onlara, yerli yersiz söz vermeyin. Sözünüzü tutamazsanız sizlere olan güveni azalır. Çocuğunuza kesin ve kararlı davranmaktan çekinmeyin. Yoldan saptığını görünce onu sınırlayın. Koyduğunuz kurallar ve yasakları ona, “aile kuralı” olarak benimsetin. Çünkü hiç kısıtlanmayınca ne yapacağını şaşırırlar. Ona karşı tutarsız davranışlar sergilemeyin. Çünkü onlar, tutarsız davranışlarınız karşılığında hem bocalar hem de onlardan yararlanırlar.
Çocuğunuza sürekli nasihat vermeyin. Onlar nasihatinizden daha çok davranışlarınızdan etkilenirler. Yanlış yapmaktan korkmayın. Çünkü çocuklar, bunları çabuk unutur. Birbirinize karşı saygı ve sevgiyi koruyun. Aranızda saygı ve sevginin azaldığını görmek onları yaralar ve sürekli tedirgin eder. - Çok konuşup çok bağırmayın. Çünkü onlar yüksek sesle konuşulanları pek duymazlar. Yumuşak ve kesin sözler, onlarda daha iyi iz bırakır. “Ben senin yaşında iken….” vb. sözlerle asla kulak asmazlar.
- Kendinizle özdeşleştirmeyin. Onları olduğu gibi kabul edin. Yanılma payı bırakın. Küçük yanılgılarını büyük suçmuş gibi başına kakmayın.
- Korkutup, sindirerek, suçluluk duygusu aşılayarak usandırmaya çalışmayın. Yaramazlıkları için onları kötü çocukmuş gibi yargılamayın. Yanlış davranışları üzerine durarak düzeltin. Ceza vermeden önce mutlaka onu dinleyin. Suçunu aşan cezalar vermeyin.
- Onu dinleyin. Çünkü öğrenmeye en yatkın olduğu anlar, soru sorduğu anlardır. Açıklamalarınız kısa ve özlü olsun. Gerçekleri söyleyin. Soru sorma şevkini kırmayın ve özenle cevaplandırın.
- Onları, yeteneklerinin üstünde işlere zorlamayın, başarabileceği işler için güdüleyin. Ona, güvendiğinizi belli edin, onu destekleyin ve çabasını övün.
Onu başkalarıyla karşılaştırmayın, umutsuzluğa kapılmasın. Yaşının üstünde olgunluk beklemeyin. - Bütün kuralları birden öğretmeye kalkmayın. Öğrenmesi için zaman tanıyın. Dürüst davranmadığı zaman, çok fazla üstüne gitmeyin. Onu, yalan söylemeye sevk etmeyin.
- Sizi çok bunaltsa da soğukkanlılığınızı yitirmeyin. Kızabilirsiniz, ama onu aşağılamayın. Yoksa o da sizi yabancıların yanında güç duruma düşürebilir.
Çocuğunuza karşı haksızlık ettiğinizi fark ettiğinizde, ona açıklamaktan korkmayınız. Açıklamalarınız, sizi ona daha çok yakınlaştırır. Bunu zayıflık olarak görmeyin ve kullanmasından korkmayın. - Unutmayın ki, çocuğunuz sizi olduğunuzdan daha iyi görür. Kendinizi ona karşı yanılmaz ve erişilmez olarak göstermeye çabalamayın.
- Ondan “örnek çocuk” olmasını beklemeyin. Çünkü o, sizden kusursuz olmanızı beklemiyor. Sevecen ve anlayışlı olmaya çalışın.
- Çocuğunuza zorla yemek yedirmeye çalışmayın. Yemek yedirirken rahat davranın ve sağlıklı yiyecekleri alternatif olarak sunun. Çocuğunuz onlar arasından seçimini yapacaktır. Çocuğunuzun yeme isteğini yükseltin.
- Yediğinden emin olduğunuz yemek veya yemek çeşitlerini mutlaka sofrada bulundurun
- Yemek saatinden önce abur cubur şeylerle onun karnını doyurmayın. Yemek saatinde, onun acıkmış olması gerekmektedir.
- Yemeklerin görüntüsünün iştah açıcı olmasına dikkat ediniz.
- Tatlıyı (çikolatayı, şekeri…) yemeklere karşı rüşvet olarak kullanmayınız. Böylece tatlının yemeklerden daha çekici olduğunu düşünmezler. Yemek ya da yemekler arasında seçim yapabilirler. Herkes için yemek pişirmeyin, onun sevmediği yiyecekleri yenileriyle karıştırın. Yemek saatlerinin bütün ailenin zevk aldığı bir zaman dilimi olmasını sağlayın.
- Çocuklar, dövüşür, atışır ve kavga ederler. Kavgayı önleyemezsiniz ama onunla baş etme ya da daha aza indirmek sizin elinizdedir.
- Çocuklar genellikle günün belli saatlerinde ve belli durumlarda kavga ederler. Kavganın gerçek nedenini saptamak için ailenizi çok iyi gözlemleyin ve bunlara çözüm bulmaya çalışın
- Çocuklar kavga ettiği zaman hakemlik yapmayın, “kim başlattı” vb. sözlerle tartışmanın içine girmeyin. Onlara kavgalarla baş etme sorumluluğunu verin. Odadan çıkın, onların sizi kullanmasına izin vermeyin. Ancak olayın kötüye gittiğini hissettiğiniz durumlarda araya girin.
- Unutmayın; olayın ne kadar dışında kalırsanız Çocuklarda kendi aralarındaki anlaşmazlıkları çözmede o kadar yaratıcı olacaklardır. Çocuklara birbirlerine sevgilerini göstermelerini onlara öğretin.
- Çocuklar, zaman zaman şiddet duygusuna kapılabilirler. Bunu engelleyemezsiniz. Ama şiddet davranışlarını engelleyebilirsiniz. Bunun için çevreyle ilişkilerinde şiddet hareketlerine sapmalarını engelleyecek kurallar koyun ve bunları ödün vermeden uygulayın.
- Şiddet duygularını bastırmayın, duygularını size dökmesine fırsat verin. Böylece onları rahatlatmaya çalışın. İçten içe şiddet ve nefret duygularının gelişmesini engeller.
- Çocuklara kitap sevgisini, küçük yaşlarda kazandırmaya çalışın. Çünkü onlar 0-6 yaşta ne almışlarsa 70 yaşında da o birikim iledir. Kitaba karşı ilk ilgi ve merakın uyanması, okuma öncesi dönemine rastlar. Çocuğun eline verilen bol renkli, resimli kitaplar, ona anlatılan çeşitli öyküler, masallar, oyun oynama düşlerine seslenen dizeler, tekerlemeler bu dönemde çok önemlidir.
- Çocuğun resimli kitabı eline alıp, kendi kendine yüksek sesle bir şeyler okuyup anlatıyormuş gibi yapması, çözemediği gizemli harflerin ardından çeşitli dünyaların da olduğunu, kavradığını gösterir. Okumayı öğrendikten sonra, harflerin ötesinde heyecan uyandırıcı, şaşırtıcı renkli dünyaların kimsenin yardımı olmadan kendi kendine çözümlemeye başlar. Artık kitap okuma çocuk için ayrılmaz bir bütün olur.
- Okumak; düşünerek, benimseyerek, özümseyerek bireyin hayat görüşünü belirler. Çocukların sevgi, dostluk, barış ve iyi değerleri içeren konulu kitapları okumasını sağlayın. Vurdulu, kırdılı, ezberciliğe dayanan, kin ve nefret konulu kitapları okumalarına izin vermeyin.
- Çocuk kitaplarında çevre, barış, eğitim, sevgi ve aşk, kadın erkek eşitliği, insan hakları, kuşaklar arası çatışma, geleneklerle hesaplaşma gibi kavramlarına yer verilmelidir. Bağnazlık ve ön yargıdan uzak olmalı, ırk üstünlüğü ve din ayrımı gibi inançlar aşılanmamalı, yurt sevgisi ve ulusal değerler aşılanmalıdır. Uluslararası düşmanlıklar körüklenmemeli, yiğitlik abartılmamalıdır. İnsan, çocuğa olumlu ve olumsuz yönleri ile tanıtılmalı, katı ahlak kuralları yerine insani değerler, hoşgörü ve esneklik esas alınmalıdır.
Çocuğumu Yeniden Yetiştirmem Mümkün Olsaydı
Çocuğumu yeniden yetiştirmem mümkün olsaydı,
Ona işaret parmağımı kaldırıp
Yasaklar koymak yerine,
Parmaklarıyla resim yapmayı öğretirdim.
Hatalarını az düzeltir,
Onunla daha çok yakınlık kurmaya çalışırdım.
Onu sadece gözlerimle izler, saat kısıtlamaları koymazdım.
Daha bilgili olmaya çalışır, daha çok şefkat gösterirdim.
Onunla daha çok yürüyüşlere çıkar, uçurtmalar uçururdum.
Ona karşı ciddi bir tavır içinde olmak yerine,
Onunla oyun oynardım.
Onunla kırlarda koşar, yıldızları seyrederdim.
Onunla daha az çekişir, ona daha çok sarılırdım.
Önce benlik saygısı kazanmalarını sağlar,
Sonra bir ev almaya çalışırdım.
Ona her zaman katı davranmaz,
Onu daha çok onaylar ve yüreklendirirdim.
Güç konusunda daha az ders verir,
Sevgi konusunda daha çok şey öğretirdim.
Bazı Kitap Önerileri
Yaşı Okuma Kitabın Adı ve Yazarı
(2 – 4) Aç Tırtıl, Eric Carle. Mavi Bulut Yayınları.
(2 – 4) Kırmızı Yiyebilirmiyim, Ülkü Ovat – Ümit Oğmal. Kök Yayıncılık.
(2 – 5) Küçük Deneyci Küvette, Cames Lewis. Papirus.
(2 – 5) Uyku Ağacı, Aseza Aksoy. Kök Yayıncılık.
(2 – 6) Yaşasın Kar Yağıyor, Ayla Çınaroğlu. Uçanbalık Yayınları.
(3 – 6) Ninemin Arkadaşı, Aysel Gürmen. Uçanbalık Yayınları.
(3 – 6) Kara Kedi Güzel Kedi, Hakkı Engin Giderer. Kök Yayıncılık.
(3 – 7) Ben ne Zaman Doğdum? Behiç Ak. Yapı Kredi Yayınları.
(3 – 7) Popi’nin Yatağı Neden Islak. Aysel Gürmen. Uçanbalık Yayınları.
(4 – 6) Öyle Eğleniyorum ki, Gülten Danıoğlu. Altın Kitapları.
(4 – 6) Elmer, Davıt Makee. Yapı Kredi Yayınları.
(4 – 7) Sadece Mor Rengi Seven Kral, İsmail Kaya. Kök Yayıncılık.
(4 – 7) Fırçalar Yarışıyor, Servet Bal-Belma Tuğrul. Epsilon.
(4 – 8) Kağıt Kuş, Arcadio Kus. Milliyet Kitapları.
(5 – 6) Asrın Pazarı Bekliyor, Gülçin Alpöğe. Yapı Kredi Yayınları.
(5 – 7) Bulmacalı Bilmeceler, Ömer Lütfi Sadoğlu. Uçanbalık Yayınları.
(5 – 7) Kınalı, İsmail Kaya. Kök Yayıncılık.
(5 – 9) Küçük Kara Koyun, Elizabeth Shaw. Günışığı Yayınları.
(5 – 9) Küçük yıldız, Arcadio Lobato, Milliyet Kitapları.
(6…..) Çarpım Tablosu, Rebecca Treays, Tubitak
(6…..) Annem Düştü Beşikten, Semiha Türk Yılmaz. Bu Yayınları.
(6 – 8) Okumak İstiyorum, Cubao. Kaynak Yayınları.
(6 – 8) Tekerlekli Sandalye, Merve Fergökçe, Filiz Tosyalı. Bu Yayınları.
(6 – 9) Kuşlu Mektuplarım Durdu, Günger Türkçe, Era Yayınları.
(7…..) Teneke şövalyeler, Ülkü Ayvaz. Cem Yayınları.
(7-10) Günlerden Bir Gün, Turan Yüksel, Bu yayınları.
(8…..) Su Kurusun, Osman Şahin. Kaynak Yayınları.
(8…..) Benjamin Anna’yı Seviyor, Peter Hörtling.
(8-10) Cankurtaran Yılmaz, Rıfat Ilgaz. Çınar Yayınları
(9…..) Zamanın Çizgili Tarihi, Levent Gönenç. Yapı Kredi Yayınları.
(10…) Su İle Pınar’ın Mektupları, Bahar Vardarlı-Cemalettin Cüceloğlu. İş Bankası
Çocuğun Sesi
Benim modelim sizsiniz.
Yarın, nelerden yakınacak,
Yapmamı istemeyecekseniz;
Bugün
Onları siz de yapmayın.
Yemek seçmem ve
Beslenme alışkanlığım gibi
Bir çok huyumdan
Bugün yakınıyorsanız,
Bana bunları sizin kazandırdığınızı
Unutmayın.
Çünkü
Benim her gün özdeşleştiğim bir
“MODEL”
Olduğunuzu
Biliyor musunuz
?