UNDER WESTERN EYES/ BATILI GÖZLER ALTINDA
“Kahramanları üç kişi olan kısa bir hikayeye başladım, romana dönüştü” der Conrad, kitabın başlangıç kısmında. Yine de iki kişilik bir romandır “Batılı Gözler Altında”. Daha doğrusu iki kişilik bir hikayeyi romana dönüştürmüştür diğer karakterler. Bir çok eleştirmence modernizmin öncülerinden kabul edilen Joseph Conrad (3 Aralık 1857-3 Ağustos 1924 doğ-Ukrayna) Polonya asıllı İngiliz yazarın en çok konuşulan romanı değildir Batılı Gözler Altında ancak Razumov ilginç karakteriyle unutulmayacak roman kahramanlarından biri olmayı hak etmektedir tıpkı Raskolnikov, Julien Sorel, Jan Valjan Madam Bovary ve diğerleri gibi …
Kitabın giriş kısmında yer alan yazarın notu bölümünde Razumov şöyle anlatılır:- O, sağlam bir çalışma kapasitesi ve kabul edilebilir tutkuları olan sıradan genç bir adam. Orta halli bir ahlaka sahip. Hafiften anormalse bile, bu sadece sosyal konumuna olan duyarlılığı konusundadır- Yükselme azmi hırslı olmasında en büyük nedendir. Hiç kimsesi yoktur. Romanın sonuna kadar Razumov’a duyulan sempatinin nedeni belki onunla ilgili başlangıçta yer alan bu bölümdür ki Conrad kahramanına sempati duyulması için oldukça çaba harcamıştır.
Razumov’un günlüğünün başlangıcı, modern Rusya’nın güncel gerçekliğinde bir olaya dayanır, siyasi bir cinayete. Çarlığa büyük bir özveriyle hizmet eden, otokrasi ilkesine bağlı ve özgürlük umudunu bile yok etmeyi amaçlayan bir devlet adamının Mr. De P’nin öldürülmesidir bu olay.
Razumov’un cinayetle ilgisi yoktur. O St. Petersburg Üniversitesinde bölümünün en başarılı öğrencilerinden biridir. Yalnızlığı “kendimi bütün insanlardan bağımsız kıldım” ifadesini kullanmasına izin verebilir görünse de yaşamda herhangi birine bile bağımlı kılan zorlamalar olduğunu anlayacaktır kısa süre içerisinde.
İleriye dönük başarı hayalleri kurarak okuldan evine döndüğü bir gün başka öğrencilerin evlerinde yapılan bir iki toplantıda karşılaştığı, hayatında önemli bir yeri olmayan Haldin’le karşılaşır. Haldin, cinayeti kendisinin işlediğini itiraf eder ve Razumov’dan yardım ister burada romanın sonuna kadar tartışılan soruyu sorar Razumov
-Neden ben?
Haldin’in cevabı ilginçtir
-Güven
Razumov ve Haldin’in diyalogları çok sürmeyecektir. Hayatını başkasının ellerine emanet etmiş bir insana karşı nasıl bir eylem de bulunulmalı sorusu roman boyunca akılları kurcalayacaktır. Ancak şu da bilinmelidir ki Razumov her ne şekilde davranırsa davransın rahatı bozulmuştur bir kere. Sarsılan vicdanı ile çalışkan, üretken yaşantısını ( O’nun realitesidir bu) gasp eden bir insana duyduğu nefret arasında en kararlı olduğu anlarda bile sürekli bir bocalama yaşayacaktır.
“Batılı Gözler Altında” insana dair pek çok duygunun birbirine karıştığı bir roman ve sona gelindiğinde yeniden başlama isteği uyandıracak kadar etkileyici…
BATILI GÖZLER ALTINDA
ÇEVİRENLER: AYŞE YUNUS—MEHMET BAKIRCI
İLETİŞİM YAYINLARII. BASKI 2007,İSTANBUL
Mehlika DOĞANOĞLU